Ο Ρώσος εμιγκρέ από το 1925, φιλόσοφος και ιστορικός Γεώργιος Φεντότοφ (1886-1951), έγραφε μετά τον Β΄Παγκόσμιο πόλεμο: «...η ζωή στη Ρωσία δεν είναι ελεύθερη ούτε ήρεμη, αλλά σε συνθήκες απόλυτης ισότητας και απεθνικοποιημένου πολιτισμού, εκατομμύρια Εβραίοι σχεδόν διαλύθηκαν στην ημιμογγολική της ‘θάλασσα'. Η Ρωσική Επανάσταση, που από τη μια έπνιξε τον εθνικό-θρησκευτικό πολιτισμό των Εβραίων, και από την άλλη διευκόλυνε την αφομοίωσή τους, έκανε περισσότερα για την εξαφάνιση του εβραϊσμού από τον Χίτλερ με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τους δήμιούς του».
Είχε δίκαιο: ο αντισημιτισμός έχει εξαλειφθεί πλήρως στην προπολεμική Σοβιετική Ένωση. Αλλά ο Φεντότοφ δεν πρόλαβε τις μετέπειτα εξελίξεις, την μεταπολεμική εκστρατεία του σοβιετικού καθεστώτος κατά των σοβιετικών Εβραίων. Οι Εβραίοι της ΕΣΣΔ θυμήθηκαν την καταγωγή τους, όταν τους την θύμισαν με την Υπόθεση των Γιατρών, οι οποίοι καταδικάστηκαν για τη συνομωσία κατά του Στάλιν και «οι ηγέτες τους» εκτελέστηκαν το 1953. Ο Στάλιν σχεδίαζε να εκτοπίσει τους Εβραίους στην Άπω Ανατολή, στην Αυτόνομη Εβραϊκή Δημοκρατία με πρωτεύουσα την πόλη Μπιρομπιτζάν, που δημιουργήθηκε το 1934.
Για το σκοπό αυτό συντάχτηκαν πλήρεις λίστες των Εβραίων: η μεταφορά έπρεπε να γίνει με τα ειδικά επιστρατευμένα τρένα στις 6 Μαρτίου, αλλά... στις 5 Μαρτίου συνέβη το μοιραίο: πέθανε ο Στάλιν. Οι εναπομείναντες ηγέτες, αν ήθελαν να μείνουν στην εξουσία έπρεπε να πουν Απεταξάμην το Σατανά... Έτσι οι σοβιετικοί Εβραίοι πήραν το χρόνο τους.
Δεν γνωρίζω τι επαγγέλεται η κυρία Κριτσέφσκαγια, αλλά το τελευταίο επάγγελμα με το οποίο θα την συνέδεα είναι αυτό του ιστορικού. Η φαντασία της ξεπερνά τα όρια των επαγγελματιών μυθιστοριογράφων. Κατ' αρχήν αποφαίνεται, με πάσα βεβαιότητα, ότι οι Εβραίοι της ΕΣΣΔ γλίτωσαν τη μοίρα της μαζικής απέλασης στη Σιβηρία επειδή ο ίδιος πέθανε πριν την πραγματοποιήσει και επειδή η ηγετική ομάδα του κόμματος γνώριζε ότι αν ήθελε να μείνει στην εξουσία έπρεπε να τον αποκηρύξει και να πάει κόντρα στις πολιτικές που σχεδιάζε.
